خواص وكاربرد پسته

در كتب طب سنتي با نام ( فستق ) امده است وبه فرانسوي Pistachier و Commun pistachier و Pistachier vrai و به انگليسي Pistacio و Pistacionut tree گفته ميشود . گياهي است از خانواده Anacardiaceae يا Terebivthaceae نام علمي ان Pistacia vera L و نامهاي مترادف ان در بعضي مدارك فني Pistacia reticulata Willd و Pistacia narbonensis L. و Pistacia trifolia L. از طرف گياه شناسان مختلف گفته شده است.

مشخصات

پسته ، درخت كوچكي است كه بلندي ان كمتر از 5 متر ، برگهاي ان مركب با 5 – 3 برگچه و هر برگچه تخم مرغي ، نوك تيز ، براق ، چرمي ، صاف و روي برگ به رنگ روشن و پشت برگ سبز مات به ابعا 10 – 5 × 6 – 3 سانتي متر . گلهاي ان گروهي خوشه اي ميوه ان تخم مرغي نوكدار است. درخت پسته دو پايه است و پايه هاي نر و پايه هاي ماده جداگانه دارد.
تكثير اين درخت از طريق كشت بذر يا خوابانيدن و يا پيوند ان روي پسته هاي وحشي انجام مي شود. در باغهاي پسته بايد دقت شود به نسبت كافي از درختان پايه هاي نر نيز براي باروري پايه هاي ماده كاشته شود.
درخت پسته در شمال سوريه ، شمال عراق ، اسياي صغير و افانستان انتشار دارد و در مناطق مديترارنه ، تركيه ، ايران ، شمال عراق و اخيرا در بعضي كشورهاي ديگر نظير امريكانيزكاشته ميشود.
پسته وحشي در ايران در ارتفاعات زاگرس تا بلوچستان ميرويد . د رجنگلهيا كردستان ، باختران ، لرستان ، فارس ، كرمان ، جيرفت ، بلوچسنتان ، سيستان ، خراسان و حوالي يزد ديده ميشود.در كرمان و قزوين در سطح وسيع و كم و بيش در ساير مناطق ايران كاشته مي شود.
ميوه پسته كه بيشتر قسمت مستعمل ان است داراي پوست خارجي نرم و سبز مايل به بنفش و زير ان پوست سخت سفيدي است كه همان پوست پسته خشك است. داخل ان مغز پسته قرار دارد و سطح مغز را پوسته بسيار نازكي پوشانيده كه ان را جفت مينامند.

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيميايي در هر يك صد گرم مغز پسته مواد زير وجود دارد :
اب 3/5 گرم ، پروتئين 3 /19 گرم ، مواد چربي 7/53 گرم ، هيدراتهاي كربن 17 گرم ، خاكستر 7/2 گرم ، كلسيم 131 ميلي گرم ، فسفر 500 ميلي گرم ، اهن 3/7 ميلي گرم ، پتاسيم 972 ميلي گرم ، ويتامين A 230 واحد بين المللي ، تيامين 67/0 ميلي گرم و نياسين 4/1 ميلي گرم .

خواص – كاربرد

مغز پسته از نسظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي گرمو خشك است و عده اي ان را گرم و كمي تر ميدانند . از نظر خواص معتقدندكه براي ازدياد جنسسي و تقويت ذهن مفيد است و همچنين براي تسكين سرفه و ارامش قلب و خفقان و سردي كبد و بازكردن انسداد و گرفتگي مجاري كبد و تقويت معده نافع است ، خصوصا اگر مغزان با پوتسه نازك روي مغز خورده شود.
پوسته سبز خارجي ميوه پسته سرد و خشك است. جويدن ان در دهان براي استحااكام دندان ولثه و خوشبو مكردن دهان و التيام زخم داخل دهان مفيد است.
قي وسكسكه و اسهال را رفع ميكند. اگر پوست سفيد سخت ان را در اب بجوشانند و در جوشانده ان بنشينند براي مقعد بيرون امده نافع است. ريختن اب جوشانده پوست و برگ درخت روي موضع مورد نظر براي رفع درد مقعد و رحم و جرب و خارش مقعد نافع است.
مغز ان و چرب مغز ان براي معده مضر است . خصوصا اگر پوسته ناز ك روي مغز هم گرفته شده باشد ، براي رفع عوارض ان بايد زرد الو خورد . اگر اسراف در خوردن مغز پسته شود عوارض ناراحت كننده دارد و از بدن دانه هاي قرمز بيرون مي ريزد ، در اين قبيل موارد بايد سركه و انار ترش و برگه زرد الوي ترش خورد.

بزغنج

در كتب طب سنتي با نام « بزغنج » يا « بزغند » امده است و آن ثمر درخت پسته است كه مغز نبسته است . خواص اين پوست بدون مغز با خواص پوست با مغز ان متفاوت است از نظر طبيعت سرد و خشك است و داراي مقدار زيادي تانن مي باشد و دباغان از ان براي دباغي پوست حيوانات استفاده مي كنند.
در طب سنتي چين براي پسته بخشي امده است به عنوان گياهي اكه از خارج و به احتمال قوي از ايران وارد چين شده و در منطقه Lingnan در چين كاشته ميشود و در رديف گياهان طبي از ان استفاده مي شود.
در چين مغز پسته را نرم كرده و براي رفع اسهال خوني ميخورند . چيني ها معتقدند كه پوست درخت پسته براي تقويت بنيان زنانگي موثر است و از جوشانده ان براي رفع خارش اعضاي تناسلي زن استفاده مي شود.
چند گياه است كه همه از خانواده Labiatae ولي از جنسها و گونه هاي مختلف مي باشند..

ترکيبات و خواص غذايي- دارويي پسته

مغز پسته ماده اي نيروزا و سرشار از مواد پروتئيني، چربي ها، ويتامينها و املاح است. پسته در واقع گرانترين آجيل و البته با ارزش غذايي فراوان است. ارزش غذايي پسته به نسبت ساير آجيل ها و نيز مواد پروتئيني همانند گوشت، شير، تخم مرغ، و نيز حبوبات در خور اهميت و توجه ميباشد. مغز پسته در بين بيش از دويست ماده خواركي شامل انواع آجيل ها، حبوبات، سبزيها، ميوه هاي خشك و تر ، لبنيات ، انواع گوشت و دهها نوع خوراكي ديگر بيشترين ميزان آهن قابل جذب بدن را دارا مي باشد.
مغر پسته داراي 20 درصد پروتئين خالص و بيش از 50 درصد روغن يا چربي مايع است. مقدار ويتامين A در صد گرم مغز پسته 698 ميكروگرم و ميزان كاروتنوئيد 7/13 ميكروگرم است .
مقاديري از ويتامين هاي گروهB دارد، به علاوه داراي مقداري ويتامين هاي D و E است. املاح مختلفي از جمله كلسيم، منيزيم، سديم، پتاسيم، آهن، مس، روي و همچنين ازت، گوگرد و فسفر دارد.
مقايسه اجزاي غذايي موجود در يكصد گرم پسته با ساير آجيل ها مقايسه اجزاي غذايي يكصد گرم خوراكيهاي مختلف با مغز پسته روغن پسته مايعي زرد و زلال است كه از عصاره مغز پسته بدست مي آيد و داراي خواص غذايي و درماني ميباشد.
اين روغن داراي اسيدهاي چرب تشكيل دهنده به شرح زير ميباشد:
اسيد پالمتيك[CH3(CH2)14COOH] به مقدار 2/9 تا 4/13 درصد.
اسيد استئاريك[CH3(CH2)10COOH] به مقدار 5/0 تا 1/1 درصد.
امسيد اولئيك[CH(CH2)7COOHCH3(CH2)7CH] به مقدار 1/56 تا 64 درصد.
اسيد ليئولنيك [CHCH2CH3CH(CH2)7COOHCH3(CH2)4CH] به مقدار 6/22 تا 31 درصد.
اسيد لينولنيك [CH3(CH2)CH:CHCH2CH:CHCH2CH:CH(CH2)7COOH] به مقدار 1/0 تا 4/0 درصد.
وهمچنين اسيد ميريستيك[CH3(CH2)12COOH] و اسيد آراشيديك [CH3(CH2)18COOH] از نظر خواص درماني مغز پسته داراي طبيعت گرم ميباشد و دانه ايست مقوي و چاق كننده كه خواص درماني متعددي نيز براي آن ذكر شده است.
از جمله خواص درماني پسته مي توان به موارد زير اشاره كرد:
تقويت قلب و حافظه، تقويت معده، درمان اسهال به خصوص از طريق استفاده از پوست سبز پسته، تقويت لثه و درمان جوشهاي دهان، خوشبويي دهان، پرولاپس ركتوم (برون زدگي مقعد)، درمان دردهاي مقعدي و رحمي، درمان ريزش موي سر.
از آنجايي كه پسته حاوي آهن فراوان قابل جذب ميباشد در موارد درمان كم خوني ناشي از فقر آهن نيز مصرف مغز پسته بسيار مفيد ميباشد.
جوشانده برگ و پوست درخت پسته در درمان بيماريهاي پوستي مانند جرب و خارش مؤثر ميباشد. پوست نازك درون پسته در درمان دردهاي كبدي و روده اي و حالتهاي استفراغ، يرقان و سرفه هاي مزمن مفيد ميباشد.
منبع:www.taamasrar.com
/س